Jajym dokmasy

Jajym  - erşiniň içinden iki gat argaç geçirilip dokalýan ýere ýazylýan düşegiň bir görnüşidir. Jajym reňkli inçe ýüň ýa-da pagta ýüplükden ýa-da ikisiniň garyndysyndan  elde dokalýan mata. Jajym dokmasynyň tüýjümegi ýok,  şonuň üçin onuň iki tarapyny  ýüz  tarapy  hökmünde ulanyp bolýar.  Eýranyň çarwa taýpalary  jajym dokmasyny ýorgan hökmünde, ýatylanda üstüňe örtmek üçin we sowukdan goranmak üçin giňden ulandylar. Köne döwürlerde jajym kürsiň örtügi hökmünde hem ulanylypdyr. Şäherlerde we obalarda “çiçkele” jajymy  jajymlaryň arasynda iň meşhurydy, onuň nagşy dürli-dürli reňkli zolaklaryň içindäki romblardan ybaratdy. Köne adata görä, biziň döwrümizdäki oba adamlary gyşda we tomusda jajym dokamagy dowam etdirýärler. Olar jaýyň töwereginde ýa-da mümkin boldugyça açyk howada ýörite üç aýakly gurallaryny dikip, jajym dokaýarlar.

Jajym dokmasy Eýranyň oba ýerleriniň köpüsinde dokalýar. Bu jajymlar biri-birinden ýüplükleriň inçeligi we  reňkleriniň utgaşmasy hem-de  üstünde döredilen nagyşlary bilen  tapawutlanýar. Jajym dokamak Eýranyň oba we çarwa maşgalalarynyň arasynda nesilden-nesle dowam edip gelýär.  Mazandaran, Gündogar Azerbaýjan, Ardabil, Kermanşah, Kürdüstan, Hamadan, Lorestan we Fars ýaly Eýranyň käbir welaýatlarynda  jajym dokmasy  giňden ýaýran senetleriň biridir. Adatça jajym kilim  hökmünde ulanylýar. Şeýle hem çarwa taýpalarynyň bir ýerden beýleki ýere  göçüp barýarka öý goşlaryny gaplamak üçin ulanylýar.

Käwagt jajym ýyly üstki geýim hökmünde ulanylýar. Hatda käbir oba maşgalalarynda-da jajym  dokmasy ýaşlara sowgat hökmünde ýa-da gelniň bukjasyna  salmak üçin berilýär  we köp ýyllap maşgalalarda gymmatly ýadygärlik bolup galýar.

Jajym ýüňden dokalýar,  onuň  dokalyş usuly  kilimiň dokalşyna meňzeýär. Kilimden tapawutlylykda, ol dört tagtada dokalýar we onuň  bölekleri dokalandan soň biri-birine birleşdirilip tikilýär. Iň üýtgeşik we özboluşly jajymlar Oraman we Salas Babajani etrabynda ýaşaýan gelin-gyzlar tarapyndan  dokalýar. Bu jajymlar ýokary hilli ýüňden dokalyp,  owadan nagyşlar bilen bezelendir.