Hawraman tebigy landşafty: Uramanat - ÝUNESKO gurmanasynyň sanawynda tebigy we medeni miras

Hawraman / Uramanat taryhy

          Takmynan 40 müň ýyllyk arheologiki tapyndylar, gowaklar we gaýalar, jülgelerdäki gadymy ýollar , nagyşlar we ýazgylar, gonamçylyklar, depeler, galalar, oturymly ýerler we beýleki taryhy subutnamalar Horaman / Uramanat sebitinde paleolit ​​döwründen şu güne çenli durmuşyň dowamlylygyny tassyklaýar. Sebitiň ýaşaýjylarynyň ýarym çarwa ýaşaýyş durmuşynyň we oba hojalygynyň dowam etmegi bunuň ýene bir subutnamasydyr.

Hawraman ýa-da Uramanat medeni landşafty, adamyň daş-töweregi gurşap almagy we oňa uýgunlaşmagynyň ajaýyp mysalydyr. Zagrosyň beýik daglarynda, hasylly toprak az bolan kyn şertlerde Horami oba hojalygynyň serişdelerini we ekologiki strategiýalaryny ussatlyk bilen ulanmak arkaly ýarym çarwa durmuş ýoluny dowam etdiripdirler. Netijeli, sazlaşykly we dowamly sosial-ykdysady ulgamy üstünlikli döretdipdirler.

Hawraman / Uramanat nirede ýerleşýär?

Hawraman ýa-da Uramanat, Kürdüstan welaýatynyň Sarwabad, Sanandaj we Kamiýaran şäherleriniň böleklerini we Kermanşah welaýatynyň Pawe, Jawananrud, Nudşeh we Nusud şäherlerini öz içine alýan basgançakly gurluşy we ýörite däp-dessurlary bolan taryhy sebitiň adydyr.

Hawraman / Uramanatyň özboluşly binagärçiligi

Hawraman ýa-da Uramanat arhitekturasy daglara doly uýgunlaşypdyr we gury daşdan ýasalan daş gurluşygyna eýedir. Sebitiň obalaryndaky jaýlar gaýaly eňňitleriň dik eňňitleri sebäpli basgançak görnüşde gurulýar. Jaýlar esasan iki gatda gurlup, ýaşaýjylaryň ýaşaýyş derejesine baglylykda biri-birinden tapawutlanýar. Şeýlelik bilen, bagbanlaryň, daýhanlaryň we maldarlaryň öýlerinde tapawutlar bar. Köp halatlarda birinji gat ambar we sürü saklamak üçin niýetlenipdir. Esasy ýaşaýyş ýeri ýokarky gatda ýerleşýär we dürli böleklerden ybarat.

Adatça, jaý gurluşygyny näçe beýik bolsa, şol gatlakdaky jaýlaryň sany azalýar we netijede her bir oba piramida görnüşine eýe bolýar.

Bu sebitiň ýaşaýyş şertleri suwdan doly çeşmeleriň töwereginde emele geldi. Adatça, bu sebitdäki obalaryň töwereginde ýa-da merkezinden derýa geçýär, şeýle ýagdaýda derýa obany iki bölege bölýär. Günüň ýagtylygyndan we yssysyndan has köp peýdalanmak üçin binalaryň hemmesi günorta tarap. Bakyp duran şekilde gurlupdyr.

Uramanat medeniýeti

Uramanatyň baý medeniýeti bar, bu medeniýet sebitde adamzadyň asyrlarboýy ýaşan döwründen gözbaş alyp gaýtýar.

Uramanat eşikleri

Madlylaryň siwilizasiýasyndan (miladydan öňki 6-njy asyr) gözbaş alýan bu sebitiň medeniýetiniň nyşany hökmünde Uramanat halkynyň eşikleri reňkleriň we nagyşlaryň köp görnüşidir. Şadyýan reňkleriň, ösümlikleriň we haýwanlaryň şekillerini we tebigatyň şekillerini ulanmak bu sebitiň ilatynyň eşiklerine üýtgeşik gaýtalanmajak gözellik berdi.  Gyzyl we goýy gyzyl ýaly ýyly reňkleriň ulanylmagy eşik dizaýnynda has ýygy duş gelýär. Bu eşiklerde ulanylýan reňkleriň hemmesi sebitiň tebigatynda tapylan şekillerden alynýar.

Uramanat dili

Sebitiň ilatynyň dili olaryň medeni baglanyşygynyň görkezijisidir. Uramanatyň hemme ýerinde adamlar kürt dilinde gürleýärler, ýöne şiwelerde tapawutlar bar. Kürt filologlaryň pikirine görä, bu parf dilleriniň (aşkaniler, Parsfiýa döwleti) kiçi topary.