Hajy Aly Derwiş çaýhanasy - Tähran bazaryndaky dünýäniň iň kiçi çaýhanasy

Kofe azyk önümi hökmünde XIII asyrdan başlap meşhurlyga eýe boldy. Kofäniň giňden ýaýramagy bilen adamlaryň bir ýere gelip, kofe içip, gepleşip, wagt geçirmeleri üçin ýörite ýerler döredilip başlandy. Bu ýerler çaýhana diýlip atlandyryldy. Çaýhanalar ilki Ýewropada ýaýrap, soňra Gündogar Ýewropa hem-de Aziýa ýurtlaryna geçdi. Kofäniň Eýrana girişi we meşhur bolmagy Sefewiler döwrüne (XVI asyr) degişli edilýär. Şol döwürlerden başlap Eýranda çaýhanalar peýda boldy we kem-kemden olaryň ýörediliş kadalary emele geldi. Şeýle gadymy çaýhanalaryň biri hem Tähranyň meşhur Hajy Aly Derwiş çaýhanasydyr. Bu ýerde birnäçe onýyllyklardan bäri dowam edip gelýän özüne mahsus kabul ediş däpleri we ýörelgeleri bar.

Tähran bazarynyň ýüregindäki çaýhana

Tähran bazary şäheriň iň gyzykly taryhy we medeni ýerleriniň biridir. Onuň ähli künjegini görmek üçin wagt, üns we öňünden maglumat gerek bolýar. Bu ýerde üns berilmedik halatynda aňsatlyk bilen gözden düşürülip bilinjek ýerleriň biri hem Hajy Aly Derwiş çaýhanasydyr. Bu çaýhana diňe bir bazaryň esasy geçelgesinde ýerleşýänligi üçin däl, eýsem diňe 2 inedördül metr meýdana eýe bolany üçin dünýäniň iň kiçi çaýhanasy hökmünde tanalýar. Ol Zergärler bazarynyň ortaragynda (78-nji belgi boýunça) ýerleşýär. Meýdanynyň örän kiçi bolmagyna garamazdan, bu ýerde dürli içgiler: gara we turşy çaý, timýan we dalçynly çaýlar, türk kofesi we dürli görnüşli dermanlyk çaýlar hödürlenýär. Içgileriň bahasy adatdan daşary pesdir - käwagt mugt diýerlik. Hatda kimdir biri şol pes bahany hem töläp bilmeýän bolsa, näçe mümkin bolsa şonça töläp bilýar. Bu Hajy Aly Derwiş çaýhanasynyň ýörelgelerinden biridir. Müşderileriň käbirleri bolsa tersine, goýlan bahadanam köp pul taşlap gidýärler. Bu pullar halkyň peýdasyna - aýratyn syrkawlara ýa-da ýetim çagalary goldamak üçin ulanylýar. Şeýle hem öňki müşderileriň her biriniň çaýhanada özüne degişli bolan ýörite çaý stakanlary bar. Çaýhananyň häzirki eýesi bu kärini kakasyndan we agasyndan miras alyp dowam etdirýär. Daşary ýurtly myhmanlar gelende olara içgi bilen bile kiçijik sowgat we parsça şygyr bölegi berilýär. Häzirki gün bu kiçi çaýhana dünýäniň bäş yklymyndan myhman kabul edýär, hatda käbir syýahatçylyk firmalary bu ýere ýörite gezelençleri guraýarlar. Elbetde, daşary ýurtly syýahatçylar gelmese-de, çaýhananyň öňünde elmydama üýşmeleň bolýar, sebäbi bu ýerde çaýyň, kofäniň we dermanlyk çaýlaryň tagamy aýratyn meşhurdyr.

Çaýhananyň taryhy

Hajy Aly Derwiş çaýhanasynyň düýbüni Hajy Muhammet Hasan Şämşiri tutupdyr. Soňra şol ýerde şägirtlik edip işleýän «Aly Mäbähutýan» çaýhanany satyn alyp, 1961-nji ýylda (1340-njy hijri-şemsi ýylynda) onuň adyny «Hajy Aly Derwiş» diýip üýtgedýär. Şol döwürde çaýhana has uludy, ýöne Aly aga käbir ýerlerini kem-kemden satyp, ahyrynda diňe şu 2 inedördül metr meýdan galypdyr. Ýöne meýdanynyň kiçelmegi onuň meşhurlygyna zyýan ýetirmedi, tersine, ýyllaryň geçmegi bilen onuň abraýy has-da artdy.

Hajy Aly Derwiş çaýhanasynyň milli miras sanawyna girizilişi

Hajy Aly Darwiş çaýhanasynyň çaýhana ýörediş däpleri 2016-njy ýylda (1395-nji hijri-şemsi ýylynda) Eýranyň maddy däl milli miras sanawyna hasaba alnypdyr.