Eýranyň suw giňişlikleri we syýahatçylar üçin gyzykly ýerler

Eýranyň köp böleginde yssy we gurak klimat bar, emma Eýranyň hemme ýerinde, esasanam daglyk böleginde suwly ýerler köp we olaryň hersinde dürli haýwanlar bolup, ajaýyp görnüşli ýer hasaplanýar.

Pars aýlagy, Oman deňzi, Hazar deňzi (Hazar ýa-da Mazandaran), Urmiýa köli, Zaribar köli (Zariwar), Gom köli, Neýriz köli, Hamun köli, Maharlu köli, Parişan köli, Şurgol köli, Ewan köli we Woleşt köli Eýranyň iň möhüm suwly giňişliklerindendir. Eýranyň iň möhüm kölleri we suwly giňişlikleri ýurduň demirgazygynda we günortasynda ýerleşýär we merkezi sebitlerinde köller az mukdardadyr.

Eýranyň günortasyndaky iň möhüm suw ýerleri

Pars aýlagy

Pars aýlagy 200 müň inedördül kilometrden gowrak meýdany eýeleýär we Eýranyň günortasynda ýerleşýär. Bu aýlag Eýran bilen Yragyň serhedindäki Arwandruddan Hormoz bogazyna çenli uzalyp gidýär. Eýranyň ähli suw sebitleriniň arasynda Pars aýlagy iň meşhurydyr, sebäbi dünýäde nebit gazyp almak we daşamak boýunça esasy merkez hasaplanýar. Bu aýlag Yrak, Kuweýt, Saud Arabystany, Katar we Birleşen Arap Emirlikleri ýaly ýurtlaryň aralygynda ýerleşýär.

Pars aýlagynyň kenary

Pars aýlagy Ýakyn Gündogarda iň yssy suwly ýerleriň biridir, tomusda bolsa onuň derejesi 65 gradusa ýetýär. Şeýle-de bolsa, tupan seýrek bolýar. Pars aýlagynyň suwy gaty duzly hasaplanýar, duz konsentrasiýasy her litr üçin 38-40 müň milligram töweregidir. Bu duzuň konsentrasiýasy ýokary bugarmak we derýalardan suwuň az bolmagy bilen baglanyşyklydyr.

Eýranyň Pars aýlagynyň gözel ýerleri köp we deňsiz- taýsyzdyr.Pars aýlagynyň gaýaly we merjen sebiti balykçylygyň esasy merkezlerinden biri hasaplanýar. Bundan başga Hormuz, Harag, Gäşm, Kiş, Kiçijik Tunb, Uly Tunb we Abu Musa adalary syýahatçylaryň ünsüni özüne çekýän ajaýyp ýerlerdendir.

Oman deňzi

Eýranyň günortasyndaky Oman deňziniň meýdany 903 müň inedördül kilometre barabardyr. Ol Pars aýlagyny Hindi ummany bilen birleşdirýär. Bu suw giňişliginiň demirgazygynda Eýran we Pakistan ýerleşýär. Oman deňzi gündogarda Dekkan ýarym adasy we günbatarda Arap ýarym adasy bilen serhetleşýär. Çabahar, Gowatar we Jask portlary Oman deňziniň kenaryndaky Eýranyň iň uly portlaryndan biridir.

Oman deňziniň gaýa kenary

Oman deňziniň kenarlary landşaft dürlüligi taýdan örän baý. Hormuz bogazynyň boýundaky bu kenarlar strategiki suw ýollary hökmünde tanalýar we her gün birnäçe ullakan nebit tankeri olardan geçip gitýärler.

Demirgazykdaky Eýranyň iň möhüm suw ýerleri

Hazar deňzi

371 müň inedördül kilometr meýdany bolan Hazar deňzi we Mazandaran deňzi diýlip atlandyrylýan Hazar deňzi aslynda köldir, emma dünýädäki iň uly köl bolany üçin oňa deňiz diýilýär.

Uzynlygy 992 kilometre barabar bolan Hazar deňziniň tutuş günorta kenary Eýrana degişlidir, günorta-gündogarda Türkmenistan, demirgazyk-gündogarda Gazagystan, demirgazyk-günbatarda Russiýa we günorta-günbatarda Azerbaýjan ýerleşýär. Hazar deňziniň derejesi açyk deňizleriň derejesinden 28 metr pesdir. Hazar deňzine ýanaşyk ýerleşýän Eýranyň demirgazyk sebitlerinde klimatyň howasy aramlyk we ösümlikleriň baý örtügi bar. Miankaleh ýarym adasy, Aşuradeh adasy, Hosseýn Goli aýlagy, Gorgan aýlagy we Anzali aýlagy Hazar deňziniň tebigy gözel ýerlerinden biridir.

Eýranyň suw giňişlikleri: Içerki möhüm köller

Eýranda ýylyň dowamynda ygalyň üýtgemegi sebäpli möwsümleýin we hemişelik köller bar.

Urmiýa köli

Eýranyň demirgazyk-günbatarynda ýerleşýän bu köl, meýdany 60 müň inedördül kilometre barabar bolup, Eýranyň iň uly içerki köli hasaplanýar. Bu kölüň töwereginde emele gelen deltalar, suw çökündileriniň bejeriş aýratynlyklary sebäpli her ýyl köp syýahatçyny özüne çekýär. Bu kölüň duz konsentrasiýasy gaty ýokary we şonuň üçin balyk bu kölde ýaşap bilmeýär. Bu duzuň 23% -i minerallardan durýar.

Zaribar köli

Bu köl, Eýranyň hemişelik suw giňişliginden biri hökmünde tanalýar, içinde köp balyk we töwereginde köp guş ýaşaýar.

Gom köli

Bu köl Tähranyň günortasynda ýerleşýän möwsümleýin suw howdanydyr. Ýagyşyň köpelmegi we ýylyň dowamynda azalmagy bilen bu kölüň meýdany üýtgeýär. Daş-töweregindäki derýalar bu köle ep-esli mukdarda duz çökündilerini getirýändigi sebäpli bu köle Duz köli hem diýilýär.

Neýriz köli

Bu köl çuň we ýylyň käbir ýagyşly möwsümlerinde suw basýar. Eýranyň günortasyndaky Fars welaýatynda ýerleşýän bu köl, demirgazykdan "Teşk" atly başga bir möwsümleýin köle birikdirildi. Iki kölde-de gaty duzly suw bar.

Hamun köli

Hamun köli Eýranyň iň baý ýaşaýyş ýerleriniň biri hasaplanýar, emma häzirki wagtda Eýran bilen Owganystanyň arasyndaky guraklyk we suw dawalary sebäpli suwuň derejesi gaty pes. Hamun kölüne akýan ýeke-täk derýa Gilmenddyr. Eýranyň günorta-gündogarynda ýerleşýän Hamun derýasynyň beýik suwy 3200 inedördül kilometre barabardyr.

Maharlu köli

Bu köl Eýranyň günortasynda, Fars welaýatynda ýerleşýär. Bu kölüň duzly suwy duz almak üçin ulanylýar.

Parişan köli

Fars welaýatyndaky kölleriň köpüsinden tapawutlylykda bu kölde süýji suw bar we Karun düzlüginde ajaýyp Şiraz şäheriniň günorta-günbatarynda ýerleşýär. Bu kölüň süýji suwlary balyk ýetişdirmäge mümkinçilik berýär.

Şurgol köli

Bu suw giňişligi, möwsümleýin köl hökmünde Eýranyň merkezinde we Arak şäheriniň demirgazygynda ýerleşýär. Kölüň töweregindäki ýagyşlaryň ýagyşynyň üýtgemegi, suwuň derejesini ýylyň dowamynda üýtgedýär.