Hedayat Agaýynyň ýygyndysy — hemme zatdan bir kolleksiýa

   Ýygyndyçylar, ýagny kolleksionerler, öz durmuşlarynda köp adamlaryň bahasyny bilmeýän zatlaryny ýygnap, olara täze gymmatlyk berýän döredijilikli adamlardyr. Ýygyndyçylyk - bir milletiň şahsyýetiniň, ýadygärliginiň we medeniýetiniň belli böleklerini ýazga almakdyr. Köp halatda adamlar gündelik durmuşyň birmeňzeşliginde bu zatlaryň gymmatyny duýmaýarlar, şonuň üçin olary geljek nesillere geçirmek barada oýlanmaýarlar. Häzirki döwürde dünýäde ýygyndyçylyk örän hormatlanýan bir iş hasaplanýar. Pariždäki Guime muzeýi ýaly meşhur dünýä muzeýleriniň köpüsi ilkibaşda şahsy ýygyndylardan döredilipdir. Şeýle-de Eýranda Reza Abbasy muzeýi we Abegine muzeýi (Tähran) ýygyndylaryň esasynda düzülendir. Şonuň üçin ýygyndyçylyga muzeýleriň döremeginiň başlangyjy hökmünde garalýar. Koleksionerleriň ýygyndylaryny gezip görmek örän täsirli bolýar, sebäbi bu ýerde muzeýdäki ýaly berk düzgünler ýokdur, şonuň üçin hem gezelenç gyzykly we dürli görnüşli bolýar. Hakykatdanam, ýygyndynyň myhmanlary her bir gezelençden öň, onuň dowamynda näme bilen ýüzbe-ýüz boljakdyklary barada oýlanýarlar. Bu bolsa, ýumşak, ýöne täsirli bir başdan geçirmedir.

   Eýranda toplan eserlerini ýa-da zatlaryny dürli sergilerde ýa-da muzeýlerde görkezýän köp ýygyndyçylar bar. Şolaryň arasynda bolsa, Esko şäherindäki Hedayat Agaýynyň ýygyndysy örän aýratyn orun eýeleýär - sebäbi bu ýerde hakykatdan hem sözüň doly manysynda, ähli zat bar!

Hedayat Agaýynyň ýygyndysy haýsy ýerde ýerleşýär?

   Bu ýygyndy Eskodaky taryhy “Mahmud Behari” hammamynda ýerleşýär. Esko, Eýranyň Gündogar Azerbaýjan welaýatynyň günbatar şäherleriniň biridir. Ol Orimiýe köli (günbatar tarapda) bilen Sehend daglarynyň (gündogar tarapda) arasynda ýerleşýär. Taryhçylaryň pikiriçe, Esko bu sebitiň iň gadymy şäherleriniň biridir we hatda b.e öňki I asyrda, Aşşur patyşasy Sargon II şäheriň adyny öz ýazgysynda agzapdyr. Soňra bolsa Urartu halky bu sebite hüjüm edip, gadymy “Uşkaya” atly şäheri ýakyp ýumrandyklary barada aýdylýar. Sebitdäki  Hilewär we Kändowan diýen oba­lar - gaýalaryň içine gurlan täsin binagärlige eýe bolan ýerler bolup, häzirki wagtda sebitdäki meşhur syýahatçylyk ýerleridir. Taryhy Mahmud Behari hammamy, Gajarlaryň döwrüne (XIX asyr) degişlidir we 2007-nji ýylda (şemsi-kamary senesinde 1386ý.) Eýranyň milli taryhy miras sanawyna girizildi. Ýakyn ýyllarda bu hammamda abatlaýyş işleri hem geçirildi.

Hedayat Agaýynyň ýygnan zatlary

   Eskonyň ýaşaýjysy bolan Hedaýat Agaýy, köp ýyllap Eýranyň medeniýetine we taryhyna bolan söýgüsi sebäpli dürli zatlary ýygnapdyr. Bu zatlaryň ählisi häzirki wagtda onuň ýygyndysynda görüljek görnüşde ýerleşdirilendir. Olaryň arasynda gündelik durmuşda ulanylan köne enjamlaryň köp görnüşi bar. Bu ýygyndyda ýagly çyralar we gazly lampalardan başlap, köne fotoapparatlar we bezeg tagtalary ýaly zatlar ýerleşýär.

   Ýygyndynyň bir bölüminde palçykdan we toýundan ýasalan gap-gaçlar, iýmit taýýarlamak we bezemek üçin ulanylan enjamlar ýerleşýär. Köne ammarlar, gapy sütünleri, aşhana enjamlary, agram daşlary we iki çanakly tereziler, el degirmenleri, grammofonlar we ilkinji ses ýazgy enjamlary, öýüň bezegi üçin esbaplar, tikin maşynlary, ütükler we dokmaçylyk enjamlary, samowarlar, ýagly çyralar, gadymy sandyklar, saz gurallary, suw çilimleri we olaryň çöpleri, hasaplaýyş enjamy, radiolar, gulplaryň we misden ýasalan täret almak üçin niýetlenen gaplaryň dürli görnüşleri - bularyň hemmesi bu ýygyndynyň bir bölegidirler. Ýygyndynyň bir burçunda köne çilim gutulary hem ýerleşdirilendir - olaryň käbirleriniň taryhy takmynan 70 ýyldyr we olaryň arasynda gadymy söwda nyşanlarynyň görnüşlerine gabat gelmek bolýar. Ýygyndynyň iň gyzykly bölümleriniň birinde bolsa köne kitaplar bar. Şolaryň arasynda 1960-njy ýyllara (şemsi-kamary senesinde 1340ý.) degişli mekdep kitaplary hem bar. Köne telefon aparatlary hem sergide ýerleşdirilipdir - olaryň käbiri 60 ýyllyk taryha eýedir!100 ýyldan gowrak geçmişi bolan ýerde, şeýle zatlary görmek, her bir myhman üçin ýatda galyjy we täsirli bir tejribe bolar.