Saadi, gyzykly hekaýalar görnüşindäki ahlak, jemgyýetçilik we dini mazmuny öz içine alýan “Golestan” eserini, patyşalaryň terjimehaly, derwişleriň ahlagy, kanagatlylygyň we dymmagyň artykmaçlygy, söýginiň we ýaşlygyň, ejizlik we garrylyk, bilimiň we gürlemek edebiniň täsiri barada girişden we sekiz bapdan ybarat görnüşinde ýazdy. Ol bu eseri şazada Saad bin Abu Bakr bin Saad Zanga (Fars Atabegler dinastiýasynyň iň görnükli hökümdary) sowgat edipdir.

Ferdowsi (miladydan öňki 319-404 ýyllary / 940-1025 milady ýyllary) takmynan miladidan öňki 359 –nji ýylda Abu Mansuriniň “Şanama” eseriniň (biziň eýamymyzyň 336-njy ýylda ýazylan) nusgasyny alyp, ony redaktirläp başlady. Ol miladydan öňki 373-nji ýylda / 994-nji milady ýylda “Şanamanyň” ilkinji neşirini tamamlap, miladydan öňki 390-njy ýylda / 1010-njy miladi ýylynda dördünji we soňky nusgasyny taýýarlapdyr.

Şahyr käbir gazallarynda dymsada we hat-da Salahaddin adyny ulansada Diwanyň Şams ady bilen meşhur bolmagy, Rumynyň köplenç gazallarynyň soňunda Şams, Şams Tabrizi we Şams aladin Tabrizi atlaryny ulanýandygy bilen baglanyşyklydyr.

Bu poemany “Saadinameh” diýip atlandyran Saadi, VII asyryň ortalarynda Saad Zanginiň ogly Atabak Abu Bakryň ady bilen 5000 töweregi bent bilen tamamlapdyr. Onuň on bölümi şu temalary beýan edýär: adalat we ynsap, hoşniýetlilik we bagyşlamak, söýgi we serhoşlyk, pespällik we sadalyk, boýun egmek we razylyk, terbiýe däbi, saglyk üçin minnetdarlyk, toba we bagyşlamak, dogalar we kitabyň soňy.

“Masnawi ma،nawi”, Jelaluddin Muhammet Balhi Rumy tarapyndan döredilen mistiki eposdyr; Moulawi.

Gadymy Eýrandan galan Zaratuştraçylyk, Buddizm, Maniheizm we Hristian dini ulgamlary bilen baglanyşykly ýazuw eserleriniň köp bölegi, Yslamdan ozal Eýranyň dini edebiýatynyň esasy bölegini emele getirýär. Yslamdan öňki Eýranda dini we edebi eserler esasan kyssa görnüşinde nesilden nesle geçip saklanyp galypdyr. Awesta kitaby, Sasanidler döwründe asyrlar boýy dilden dile geçirlenden soň kitap görnüşinde ýazylypdyr.

Yslamdan soň resmi pars kyssasy arakesmeden soň özüniň asyl görnüşinden aýryldy we Samanidler döwründe “pars dari” görnüşine girdi. Gadymdan galan ilkinji kyssa teksti Abu Mansur Muhammet bin Abd al-Razzagyň buýrugy bilen we Horasan we Mawerannahryň alymlar topary tarapyndan Eýranyň Yslamdan öňki taryhy we toslama taryhy barada düzülen Abu Mansuriniň Şahnama sahypalarydyr.

Yslamdan soňky edebiýatyň resmi başlangyjy Rudaki we Ferdowsi ýaly beýik şahyrlaryň döremegi bilen Horasanda we Mawerennahrda ýaýran Samanidler we "Pars Dari" döwrüne degişlidir. Bu döwürdäki şygyrýetiň esasy görnüşleri wasp (oda), ondan soň bölekler, mesnewi we rubagy.

“Manyly mesnewiler” (“Mesnewi Manawi”) - Jelaleddin Muhammet Balhy Rumy (Möwlana) tarapyndan ýazylan mistiki poemadyr. Bu eser takmynan 26 000 beýtden ybarat bolup, özboluşly öwüt-nesihat üçin ulanylýan poeziýa stilinde ýazylan. Ol özara gürrüňleriň ýazgysyna çalymdaş dürli tymsallardan, hekaýalardan düzülen. Hekaýalaryň ahyrynda bolsa akyldar şahyr ondan paýhasly many çykarýar.