Talaş sazy

Taleş sebiti Gilan welaýatynyň günbatarynda ýerleşýär. Taleşiler gadymy eýran taýpalarynyň biri bolup, ariýalylaryň Eýran flotyna girmezden ozal Hazar deňziniň günbatar çetindäki daglarda ýaşapdyrlar. Taleşiler häzirki wagtda Eýranyň iň gadymy medeni hazynalarynyň birine mirasdüşerlerdir. Talaşyň sazy, gadymy we adatydygyna garamazdan, wagtyň geçmegi bilen Gili, Azerbaýjan we Kürt aýdym-saz elementlerini öz içine alýar. Umumy klassifikasiýada bu sazy aşakdakylara  bölmek bolar:

1.  Dästun (aýdym aýtmak). Dästunlar bu sebitiň aýdym-sazynyň esasyny düzýän Taleşiniň mukamlary we aýdymlarydyr. Dastun Taleşiň dürli ýerlerinde özboluşly bolup, dürli görnüşde ýerine ýetirilýär.

2. Howa (perde). Talaşyň aýdym-sazynyň ep-esli bölegi hawa ýa-da pardeh diýlip atlandyrylýan sözsiz aýdymlardan ybaratdyr we gurluşy taýdan Dasuntlara degişlidir. Taleş sazy esasan tüýdük saz guralynda ýerine ýetirilýär.

3. Aýdymlar we wokal we saz kompozisiýalary. Talaş sazynyň bu bölegi ajaýyp dürlilik bilen ýerine ýetirilýär we her biri Talaşda aýratyn bir waka üçin ýerine ýetirilýär. Mowzuk we äheň taýdan Talaşyň sazynyň bu bölegini romantiki, dessan, mistiki we dini, iş we başgalara bölmek bolar. Bu ugurda giňden ýaýran saz gurallara tüýdük, daýyra, surnaý we tambura degişlidir.