Milli däp-dessurlar / “Nowruzyň gökje maýsasy ”

Bugdaý, merjimek ýa-da beýleki galla we noýba ösümlikleriň däneleri dürli-dürli gaplara ekilýär we gögerýänçä ösdürilýär. Täze ýylda garaşylýan berekediň we bolçulygyň nyşany hökmünde gögeren ösümlikleriň gökje maýsasy Nowruzyň hormatyna ýazylýan saçak başynda goýulýar. Käbirleri künji tohumyny küýzelere ekýärler, başgalar,  Hor halky ýaly,  tohumlary öýüň ýedi tagçasynda ekip, Nowruz baýramyna gabatlap  olary  gögerýänçä ösdürýärler.

Nowruzda ösümlikleriň dänelerini  küýzelere ekmek we gögerýänçä ösdürmek  adaty Jemşidiň[1] gaýdyp gelen güni bilen baglanyşykly. Şol gün Jemşidiň Ahrimany[2] ýeňen güni boldy. Bu ýeňşiň hormatyna  her kim  bir tabaga bir gysym arpa ekendigi  barada  aýdylýar. Şondan bäri bu däp üýtgemän  galdy   we her ýyl Nowruzyň öňüsyrasynda adamlar öz öýlerinde 7 tabakda 7 görnüşli däne ekýärler we  her ösümligiň  gögerip ösüşine görä täze ýylda  şol  ösümligiň gowy we erbet hasylynyň boljakdygyny çak edýärler.

Sasanylar  döwründe Nowruzdan 25 gün öň köşgüň 12 sütünine çygly palçykda däneli we noýba ösümlikleriň 12 görnüşini  ekýärdiler. Gögeren ösümlikleriň maýsasyny Farwardin aýynyň  6-njy güni ýygnap, köşgüň töweregine oklaşdyrýardylar. Otlar şol aýyň  16-njy günine çenli  ýygnalanokdy. Şol ýylda  iň gowy gögeren ösümlikleriň  tohumlary   has  köp ekilýärdi, sebäbi bu ösümligiň baý hasyl berjekdigini çaklaýarlardylar.  Häzirki wagtda gögeren ösümlikleriň gökje maýsasy  Nowruzyň 13-nji gününe çenli  saklanýar we  şol gün akar suwa taşlanýar.

Dürli ösümlikleriň gögeren maýsasy  - täze ýylda gök önümleri we hurmalary ösdürip ýetişdirmegiň, ýagny eýranlylaryň  ýaşyl durmuşda, asudalykda  we bolçulykda ýaşamaklarynyň nyşanydyr. Ösümlikleriň dänelerini  ekmek we gögerýänçä ösdürmek  we suwa taşlamak däbi Wawilon-Siriýa däp-dessurlary bolan Adonisiň  bahar baýramynda ösümlik we gül ekmek we sekiz günden soň köle ýa-da çeşmä taşlamak däbi bilen deňdir.

Nowruzyň öňüsyrasynda eýran maşgalalaryň ählisinde Nowruz suprasy   taýýarlanýar. Nowruzdan birnäçe hepde öň maşgalanyň enesi bugdaý, merjimek, mäş  ýa-da dary  ýaly ösümlikleriň tohumyny ekýär.  Bu tohumlar tebigatyň we ýaşaýşyň janlanmagyny we  täzeden  güýç toplamagyny  ýada salýan  pajarlap ösýän  gök maýsa  öwrülýär.