Binagärlik / Timçe,

Timceh - Eýran bazarlarynyň binagärlik taýdan bazar hatarlaryna meňzeş we gurlan hatarlar bilen deňeşdirilende has kiçi ölçeglerde ýerleşýän bir bölegine degişlidir. Timçeh köplenç üsti ýapyk görnüşindedir we onuň uly gümmezleri, gips we oýma şeklinde ýerine ýetirilen örän owadan goşundylar we bezegleri bar we Eýran bazarlarynyň iň gözel ýerlerinden biridir.

Käbir adamlaryň pikiriçe, "tim" sözi kerwensaraý, Timçeh bolsa kiçi tim ýa-da kiçi kerwensaraý manysyny berýär. Emma häzirki döwürde kerwensaraýlara ýa-da kiçi we ýapyk jaýlara degişlidir.

Timçeh, köplenç iri täjirçilik işleriniň agyrlyk merkezine we bir manyda birnäçe şuňa meňzeş dükanlaryň merkezine gönükdirilen tegelek, ykjam we giň bir zady aňladýan eýran sözi.

Timçeh gysga, giň we üçekli bazar hökmünde kabul edilip bilner, bu iki tarapdanam gutarnykly we onda adatça söwdanyň diňe bir görnüşi amala aşyrylýar. Her  bir “timçeniň” üsti ýapyk merkezi howlysy we üsti saýabanly bir howuzy we töwereginde iki ýa-da üç gatly birnäçe  hüjreleri bar. Her hüjre bir söwdagäre degişlidir, köplenç şol bir söwdagäriň ady bilen atlandyrylýar. Aslynda, Timçeh birinji derejeli söwdagärleriň we uly söwdagärleriň ýeridir. Her timçe bir tarapdan bazaryň esasy köçesine we beýleki tarapdaky myhmanhana ýa-da kerwensaraýa birikdirilen we olaryň hemmesiniň haryt söwdasyny ýeňilleşdirmek we has pes derejedäki müşderilere görüner ýaly duralgasy bardyr.  Timçe daşky görnüşi boýunça esasan iki görnüşe bölünýär: 1- üçekli (gümmezli) 2- üçeksiz (gümmez ýok).

Gümmezli ýa-da üçekli timçeler gurluşyk taýdan biri-birine gaty meňzeýär we gurluşynda köp sazlaşyk bar. Sanlary gaty az bolan üçeksiz timçeler, Safawidler döwründen galan kerwensaraýlaryň binagärlik taýdan ösen görnüşidir. Umuman alanyňda, Timçeniň binasynda alty sany inedördül, gönüburçluk, tegelek, ýumurtga, altyburç we sekizburç şekilleri görüp bolýar. Gurluşygynyň esasy materialy kerpiçdir.

 Eýranyň iň meşhur timleriniň arasynda Kum, Tähran, Töwriziň Mozaffari ýaly uly timlerini agzap bileris we ýurduň meşhur timçelerinden bolsa Tähranyň Hajib-doleh timçesini  we Kaşanyň Amini timçesini agzap bolar.