Eýran Yslam Respublikasynyň Aşgabatdaky ilçihanasynyň ýanyndaky medeniýet merkezinde  Gündogaryň beýik akyldary Hekim  Nyzamy Genjewä  bagyşlanan ýörite çäre geçirildi. Çäräniň dowamynda medeniýet merkezinde   pars dilini öwrenýän  okuwçylar  Nyzamy Genjewiniň  portretini çekdiler.  

Bu dabara  arassaçylyk we gigiýena  düzgünlerini  we şertlerini  berjaý etmek bilen 14-nji martda, duşenbe güni, geçirildi. Dabara Eýran Yslam Respublikasynyň Türkmenistandaky Ilçihanasynyň  medeniýet meseleleri  boýunça  geňeşçisi  jenap Nawid Rasuli,  Ilçiniň orunbasary jenap Mahmud Sadegi, Eýran Yslam Respublikasynyň  Aşgabatdaky  Ilçihanasynyň ýanyndaky mekdebiň pars dili we edebiýaty mugallymy Behzad Razazan, eýran we türkmen medeniýetini  söýüjileri, pars dilini öwrenýän  okuwçylar  we olaryň ene-atalary gatnaşdylar. Dabaranyň başynda Gurhany kerimden aýatlar okaldy. Şondan soň jenap Nawid Rasuli ýygnananlaryň hemmesine hoş geldiňiz diýip,  Eýranyň senenamasyna laýyklykda Isfand aýynyň ýigrimi birinji güni (14-nji marta gabat gelýän gün) pars edebiýatynyň taýsyz şahyry Nyzamy Genjewiniň  hatyrasyna bagyşlanan gün diýip belläp geçdi. Çykyşyny dowam etdirip, ol şeýle diýdi: “Jamal ad-Din Abu Muhammet Elýas ibn Yusuf  ibn Zaki ibn Muaýyad - Nyzamy ýa-da Hekim Nyzamy lakamy bilen tanalýar. Hekim Nyzamy - hijri-şemsi ýyl hasaby boýunça  altynjy asyryň  nusgawy şahyrlaryň biri we pars epiki poeziýasynyň  ussady. Ol Tafreş şäheriniň golaýyndaky Tad obasynda dünýä indi.  Hekim Nyzamynyň doglan ýeri barada dürli pikirler bar. Şeýle-de bolsa, Nyzamy Genjewi Tafreşda  doglandygy we pars dilinde gürleýändigi baradaky pikir iň giň ýaýran pikirdir.  Beýik şahyryň ata-babalarynyň kökleri we onuň gelip çykyşy Tafreş bilen baglanyşykly,  onuň ata-babalary Tad obasynda dünýä inipdirler we  belli bir wagtda  Genje şäherine göçüpdirler ”.

Nyzamy Genjewiniň doglan ýeri barada gürrüň bermegi dowam etdirip, jenap Rasuli,  şeýle diýdi: “Beýik akyldaryň Tafreşde, has dogrusy Tafreşiň golaýynda ýerleşýän Tad obasynda doglandygyny subut edýän  çeşmeler köp. Olaryň arasynda iň möhüm  delilleriň biri  şahyryň öz ýazan  meşhur goşgulary  we Şeýh Bahaýiniň  ýazan beýtleridir.

 

Genje  şäherinde ýitirim boldyNyzamy,

Aslynda  ol  Kum  şäheriniň golaýyndaky obasyndandyr,

Tafreşde bir oba bar, şol ýerden

şöhrat  gazanypdyr  Nyzamy.

 

Nyzamynyň  Tafreşde dünýä inendiginiň ýene bir subutnamasy bar. Bu obada şahyra degişli  jaý  bar  we  bu jaý  bellige alnan Eýranyň milli ýadygärlikleriniň sanawyna girýär. Şeýh Bahaýiniň aşakdaky setirleri Nyzamynyň  gelip çykyşyny ýene bir gezek tassyklaýar:

Tafreşdendir bu päk  göwher,

Ýöne özi Genjededir,  ýerdäki  genji-hazyna ýaly”.

 

Soňra jenap Rasuli sözüniň üstüni ýetirdi: “Söz ussady  Hekim  Nyzamynyň  baky eseri -  ýagny,  bäş  dessany öz içinde  jemleýän  “Hamsa” eseri -    pars dilli ýurtlaryň birleşdiriji halkasydyr.  Bu bäş hazynanyň  häzirki wagtda dünýä edebiýatynda nähili gymmatly orny eýeleýändigini hemmeler bilýär. Beýik nemes filosofy Gegel Nyzamy Genjewi   hakda şeýle diýýär: “Nyzamy eposyň gahrymançylyk  äleminden  “söýgi” älemine  geçmegiň   ýa-da öwrülmeginiň inçe ussadydyr”.

Ilçihananyň  medeniýet meseleleri  boýunça  geňeşçisi  jenap  Nawid Rasuli çykyşyny  Nyzamynyň  Eýranyň we Eýranyň medeniýetini ösdürmek ugrundaky tagallalaryny nygtamak  we onuň goşgularyny okamak bilen tamamlady.

Pars dili we edebiýaty  mugallymy Behzad Razazan  öz çykyşynda beýik akyldary  pars edebiýatynyň  epiki  poeziýasynyň  sütünleriniň biri  diýip atlandyryp, şeýle diýdi: “Nyzamy Genjewi öz  çeper ussatlygy bilen Gündogarda ilkinjileriň  biri  bolup hemme taraplaýyn sazlaşykly mesnewileri  döretdi”.

Soňra Behzad Razazan  şulary beýan etdi: “Beýik şahyryň   “Syrlar hazynasy”   eseri aýratyn ünsi çekmäge mynasypdyr.  Bu eser  paýhas, bilim we Hudaýy tanamak  mowzuklara bagyşlanyp ýazyldy.  Onuň esasy maksady rowaýat  aýtmak däl-de, her bir ynsanyň  ýüreginde, kalbynda, duýgusynda  bolup geçýän  ýagdaýlar barada  aç-açan söhbetdeşlik etmekdir”.

Jenap  Razazan  Nyzamynyň   “Şirin-Perhat”  poemasyny  ýada salyp, sözüni dowam etdirdi: “Şirin-Perhat”  - Nyzamynyň  öz adyny poemanyň  birinji setirlerinde  agzap geçýän  ýeke-täk eseridir. Şahyr bu söýgi hekaýasyny Seljuk şasynyň buýrugy bilen  ýazypdyr  we  oňa üstünlik we hakykaty görmek arzuw edipdir”.

Eýran Yslam Respublikasynyň Aşgabatdaky  Ilçihanasynyň ýanyndaky mekdebiň pars dili we edebiýaty mugallymy Behzad Razazan  çykyşynyň ahyrynda, Nyzamynyň  akyl-parasada ýugrulan ynsan bolandygyny nygtamak bilen, şeýle diýdi: “Nyzamy Ferdöwsi ýaly, durmuşyň esasy -  paýhas diýip hasaplaýar.  Nyzamynyň  “Ykbalnama”  poemasynyň  ilkinji setirleri Ferdöwsiniň  “Şanamasynyň”   birinji  setirlerine  meňzeýär (Taňrynyň, ruhuň we paýhasyň ady bilen / Pikir  iň  ýokary hazynadyr)”.

Çäräniň dowamynda dürli çeper çykyşlar boldy. Nyzamynyň “Ýedi peýker” (Ýedi gözel)  poemasynyň esasynda goýulan  " Ýagşylyk we ýamanlyk " atly oýun sahnasy görkezildi, pars dilini öwrenýän  okuwçylar  bu beýik şahyr hakda makalalary we  onuň goşgularyny okadylar.  Munuň bilen birlikde  Nyzamy Genjewiniň  portretini çekmek boýunça  bäsleşik  geçirildi.

Birnäçe wagt  öň  Medeniýet merkezi tarapyndan Nyzamynyň  eserlerinden  surat çekmek we kalligrafiýa bäsleşigiň  yglan edilendigini bellemelidiris. Dabara bilen bilelikde saýlanan eserleriň sergisi guraldy we bu sergi myhmanlaryň göwnünden turdy.

Gündogaryň genji-hazynasy, taýsyz şahyry we rowaýatçysy bolan Hekim  Nyzamy Genjewä  bagyşlanan bu çäre baýraklaryň gowşurylmagy,  şeýle hem  süýji  tagamlaryň   hödürlenmegi  bilen tamamlandy.